PASSAGGIO DA UN SISTEMA DI LOGARITMI AD UN ALTRO
Supponiamo sia noto il logaritmo di un numero positivo N in una certa base a, proponiamoci di calcolare il logaritmo dello stesso numero N in un'altra base b. Indichiamo con x il nuovo logaritmo in base b, cioè: x = logbN Per definizione di logaritmo abbiamo: N = bx Prendendo i logaritmi in base a dei due membri avremo: logaN = x logab Applicando il teorema (3) della potenza si ha: logaN = x logab Da cui: x = logbN / logba I sistemi di logaritmi più usati sono: i) - il sistema a base 10 detto sistema di logaritmi decimali, o volgari o di Briggs. ii) - il sistema a base e (e numero irrazionale che vale 2,71828182845......) detto sistema di logaritmi naturali o neperiani e viene indicato con ln a invece di log a. FUNZIONE LOGARITMICA: Sappiamo che se a è un numero reale positivo diverso da 1, ad ogni numero reale positivo b corrisponde al logaritmo in base a di b, indicato con logab.numero reale logbaSi ha quindi la seguente: ≠ →Definizione -.Se a > 0 e a < 1, la funzione f : R → R definita da f(x) = logba prende il nome di funzione logaritmica di base a.Da quanto abbiamo visto precedentemente si hanno le seguenti proprietà:a) - la funzione logaritmica è monotona:i) - strettamente crescente se a >1;ii) - strettamente decrescente se 0 < a <1.b) - la funzione logaritmica è biiettiva, cioè esiste una corrispondenza biunivoca tra R ed RPertanto la funzione logaritmica è invertibile in R .Equazioni esponenziali e logaritmi pag 9 Adolfo Scimone 1998c) - la funzione logaritmica di base a è l'inversa della funzione esponenziale di base a.Infatti: f(g(x)) = logb(ax) = x e g(f(x)) = loga(bx) = xaa =Grafico della funzione logaritmica y = logaxaSi hanno due casi:1° caso Sia a > 1: essendo: il grafico della
La funzione G(f) si trova ad ovest dell'asse y. Per x = 1 si ha y = 0, per cui la curva interseca l'asse x nel punto (1, 0). Per x > 1 la y assume valori positivi e cresce al crescere di x. Per 0 < x < 1 la y assume valori negativi e quando x tende a zero i valori di y tendono a -∞. Si ha quindi il grafico.
2° - Caso: Sia 0 < a < 1. Con considerazioni analoghe al caso precedente si ha che la funzione è decrescente e assume valori positivi se 0 < x < 1, tende a +∞ per valori della variabile x tendenti a zero e assume valore zero per x = 1; assume valori negativi per x > 1. Si ha il grafico.
Equazioni esponenziali e logaritmi pag 10 Adolfo Scimone 1998
La curva che rappresenta il grafico della funzione y = log x prende il nome di curva logaritmica.
Funzioni composte pag 1 Adolfo Scimone
Appunti elaborati dalle lezioni del Prof. Boieri
PROPRIETA' DELLE FUNZIONI
La funzione composta
e indichiamo: A =dom f
B = im f
C = dom g
D = im g
Vogliamo studiare la possibilità di costruire la funzione composta di f
e g
.
Possiamo porre il problema nei seguenti termini: Supponiamo di considerare un elemento ∈ A
, vogliamo vedere se è possibile calcolare la funzione f(x)
e poi calcolare g
dal valore così ottenuto, ottenendo un nuovo numero reale. Ciò può essere possibile oppure no. Nel caso in cui è possibile, risulta definita una nuova funzione che opera da A
a D
, che è la composizione di f
e di g
. Questa nuova funzione viene indicata con g o f
(composta con f
).
Assegnato x
nel dominio di f
, si ha quindi per definizione:
(g o f)(x) = g(f(x))
Si applica x
a f
e sul risultato ottenuto si applica g
.
Indichiamo con x
l'elemento di A
, f(x)
è l'immagine di x
che chiamiamo y
; ad y
applichiamo la funzione g
e indichiamo con z = g(y)
l'immagine di y
. Otteniamo:
z = g(f(x))
→ =f gx y f ( x) z g ( y ) o
Esempio 1 - Determinare la funzione composta g f di= +f ( x) x 1 e= 2g ( y ) y
Consideriamo alcuni punti nel dominio di f ad esempio− −2 , 1, 0 , 1, 2 −per ognuno di essi calcoliamo f(x) ottenendo così i numeri 1, 0, 1, 2 , 3 .
Calcoliamo infine il valore di g in questi punti. Riassumiamo i passaggi in un unico quadro tale cheoad x corrisponda ( g f )( x) .
Avremo la tabella o
x | f(x) | f(x) | g(f(x)) | x | (g f)(x) |
---|---|---|---|---|---|
-2 | 1 | -1 | 1 | -2 | 1 |
-1 | 0 | 0 | 0 | -1 | 0 |
0 | 1 | 1 | 1 | 0 | 4 |
1 | 2 | 2 | 4 | 1 | 4 |
2 | 3 | 3 | 9 | 2 | 9 |
Il procedimento visto si può applicare ad ogni punto x del dominio di f.= +
Calcoliamo prima f ( x ) ; otteniamo y x 1 , a questo numero applichiamo la funzione g. Siha : = = = +2 2z g ( y) y ( x 1) + 2
Abbiamo quindi una funzione che ad x associa ( x 1)→ + → +f g 2x ( x 1) ( x 1)og f
L'effetto globale è quello di passare da→ + 2x (
- La funzione composta sarà:
f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f(g(x)) = f
(g f)(x) si ottiene partendo da x, calcolando x e, sostituendo al posto di y xotteniamoo = +2(g f)(x) x 1
Funzioni composte pag 4 Adolfo Scimone
Si ha
A = dom f = R
B = im f = 0,+∞
C = dom g = R
Adolfo Scimone anno scolastico 1997/98 pag. 3
D = im g = R
La f ha come dominio R e come immagine 0,+∞, mentre la g ha come dominio R e come immagine R.
Partendo da un x reale, applichiamo f, calcolando il quadrato otteniamo un x non negativo; ci chiediamo se è possibile applicare la nuova operazione: ciò è possibile perché 0,+∞ R. Si ha quindi o dom(g f) = R e im(g f) = 1,+∞ che non coincide con D.
Notiamo che nell'esempio 2) sono composte le stesse funzioni dell'esempio 1) ma in ordine inverso: Si ottengono come risultati due funzioni diverse.
Vale quindi la seguente
Proposizione 1 - La composizione di funzioni non è operazione commutativa. Il risultato dipende, in generale, dall'ordine in cui sono
applicate le funzioni.
Esempio 3 - Studiare la composizione delle funzioni:
A = dom f = R
B = im f = R
C = dom g = R \ {0}
D = im g = R \ {0}
Inoltre 1 → + → = f(g(x)) = x+5
Adolfo Scimone anno scolastico 1997/98 pag. 4
Se, dopo aver calcolato f, vogliamo applicare g, ci troviamo di fronte ad una difficoltà, perché x=-5 non si può applicare la g perché x ha come immagine, tramite f, il punto y=0, nel quale la funzione g non è definita. Quindi è impossibile calcolare g(f(-5)), mentre in tutti gli altri punti non ci sono problemi.
La funzione composta 1° = (g∘f)(x) = x+5
risulta definita in R \ {-5} ed a valori in R \ {0}
Esempio 4 - Studiare la funzione composta di f(x) = x^2-3x e di g(y) = y.
Utilizzando il completamento dei quadrati, possiamo scrivere la funzione f nella forma: f(x) = (x-3/2)^2 - 9/4.
- − + − − = − − + −2 2 2f ( x) x 2 x 3 ( x 2 x 1 1) 3 ( x 2 x 1) 2 cioè= − − −2f ( x) ( x 1) 2
- Il grafico è una parabola con la concavità rivolta verso il basso, con vertice nel punto (1, 2 ) e=asse la retta x 1.
- Il dominio di f è R e l'immagine è , 2 .Risulta quindi :A = dom f = R] ]− ∞ −B = im f = , 2[ [C = dom g = 0,+∞[ [D = im g = 0,+∞ 1- 2Funzioni composte pag 6 Adolfo ScimonePertanto non si può definire la funzione composta in nessun punto di A : la f fornisce solo valoristrettamente negativi, di cui non si può calcolare la radice quadrata.→ = − − − → = − − −f g2 2x y ( x 1) 2 z ( x 1) 2Gli esempi trattati pongono alcuni problemi :i)Quali condizioni devono soddisfare f e g affinché sia possibile definire la funzione compostaAdolfo Scimone anno
Scarica il documento per vederlo tutto.
Scarica il documento per vederlo tutto.
Scarica il documento per vederlo tutto.
Scarica il documento per vederlo tutto.