Scansione metrica di Virgilio Eneide libro VI

Cōnspĭcĭt ēcce ălĭōs dēxtrā laēvāquĕ pĕr hērbāmvēscēntīs laētūmquĕ chŏrō paēānă cănēntīsīntĕr ŏdōrātūm laūrī nĕmŭs, ūndĕ sŭpērnēplūrĭmŭs Ērĭdănī pēr sīlvām vōlvĭtŭr āmnīs.

Hīc mănŭs ōb pătrĭām pūgnāndō vōlnĕră pāssī,660quīquĕ săcērdōtēs cāstī, dūm vītă mănēbāt,quīquĕ pĭī vātēs ēt Phoēbō dīgnă lŏcūtī,īnvēntās aūt quī vītam ēxcŏlŭērĕ pĕr ārtīs,quīquĕ sŭī mĕmŏrēs ălĭquōs fēcērĕ mĕrēndō:ōmnĭbŭs hīs nĭvĕā cīngūntūr tēmpŏrā vīttā.665Quōs cīrcūmfūsōs sīc ēst ādfātă Sĭbŷllă,Mūsaēum ānte ōmnīs - mĕdĭūm nām plūrĭmă tūrbăhūnc hăbĕt ātque ŭmĕrīs ēxstāntēm sūspĭcĭt āltīs -"Dīcĭtĕ, fēlīcēs ănĭmaē, tūque ōptĭmĕ vātēs,quaē rĕgĭo Ānchīsēn, quĭs hăbēt lŏcŭs? Īllĭŭs ērgō670vēnĭmŭs ēt māgnōs Ĕrĕbī trānāvĭmŭs āmnīs."Ātque huīc rēspōnsūm paūcīs ĭtă

ēt nōtās aūdīre ēt rēddĕrĕ vōcēs?

Sīc ĕquĭdēm dūcēbam ănĭmō rēbārquĕ fŭtūrūm690tēmpŏrā dīnŭmĕrāns, nēc mē mĕă cūră fĕfēllīt.

Quās ĕgŏ tē tērrās ēt quāntă pĕr aēquŏră vēctūmāccĭpĭō, quāntīs iāctātūm, nātĕ, pĕrīclīs!

Quām mĕtŭī, nē quīd Lĭbўaē tĭbĭ rēgnă nŏcērēnt!"

Īlle aūtēm "tŭă mē, gĕnĭtōr, tŭă trīstĭs ĭmāgŏ695saēpĭŭs ōccūrrēns haēc līmĭnă tēndĕre ădēgīt;

stānt sălĕ Tŷrrhēnō clāssēs. Dā iūngĕrĕ dēxtrām,

dā, gĕnĭtōr, tēque āmplēxū nē sūbtrăhĕ nōstrō."

Sīc mĕmŏrāns lārgō flētū sĭmŭl ōrā rĭgābāt.

Tēr cōnātŭs ĭbī cōllō dărĕ brācchĭā cīrcūm,700tēr frūstrā cōmprēnsă, mănūs ēffūgĭt ĭmāgŏ,

pār lĕvĭbūs vēntīs, vŏlŭcrīquĕ sĭmīllĭmă sōmnō.

Īntĕrĕā vĭdĕt Aēnēās īn vāllĕ rĕdūctāsēclūsūm nĕmŭs ēt vīrgūltă sŏnāntĭā sīlvaē

Lēthaēūmquĕ, dŏmōs plăcĭdās quī praēnătăt,

āmnēm.705Hūnc cīrcum īnnŭmĕraē gēntēs pŏpŭlīquĕ vŏlābānt,āc vĕlŭt īn prātīs ŭbi ăpēs aēstātĕ sĕrēnāflōrĭbŭs īnsīdūnt vărĭīs ēt cāndĭdă cīrcūmlīlĭă fūndūntūr, strĕpĭt ōmnīs mūrmŭrĕ cāmpūs.

Hōrrēscīt vīsū sŭbĭtō caūsāsquĕ rĕquīrīt710īnscĭŭs Aēnēās, quaē sīnt ĕă flūmĭnă pōrrō,quīvĕ vĭrī tāntō cōmplērīnt āgmĭnĕ rīpās.

Tūm pătĕr Ānchīsēs "ănĭmaē, quĭbŭs āltĕră fātōcōrpŏră dēbēntūr, Lēthaēi ād flūmĭnĭs ūndāmsēcūrōs lătĭcēs ēt lōnga ōblīvĭă pōtānt.

Hās ĕquĭdēm mĕmŏrārĕ tĭbi ātque ōstēndĕrĕ cōrām,iām prīdem hānc prōlēm cŭpĭo ēnŭmĕrārĕ mĕōrūm,quō măgĭs Ītălĭā mēcūm laētērĕ rĕpērtā.

"Ō pătĕr, ānne ălĭquās ād caēlum hīnc īrĕ pŭtāndum ēstsūblīmīs ānĭmās ĭtĕrūmque ād tārdă rĕvērtī720cōrpŏră? Quaē lūcīs mĭsĕrīs tām dīră cŭpīdŏ?"

"Dīcam

ĕquĭdēm nēc tē sūspēnsūm, nātĕ, tĕnēbō"sūscĭpĭt Ānchīsēs, ātque ōrdĭnĕ sīngŭlā pāndīt."

Prīncĭpĭō caēlum āc tērrās, cāmpōsquĕ lĭquēntīslūcēntēmquĕ glŏbūm Lūnaē, Tītānĭāque āstră,725spīrĭtŭs īntŭs ălīt, tōtāmque īnfūsă pĕr ārtūsmēns ăgĭtāt mōlem ēt māgnō sē cōrpŏrĕ mīscēt.

Īnde hŏmĭnūm pĕcŭdūmquĕ gĕnūs vītaēquĕ vŏlāntūmēt quaē mārmŏrĕō fērt mōnstră sŭb aēquŏrĕ pōntūs.

Īgneūs ēst ōllīs vĭgŏr ēt caēlēstĭs ŏrīgŏ730sēmĭnĭbūs, quāntūm nōn nōxĭă cōrpŏră tārdānttērrēnīque hĕbĕtānt ārtūs mŏrĭbūndăquĕ mēmbră.

Hīnc mĕtŭūnt cŭpĭūntquĕ, dŏlēnt gaūdēntquĕ, nĕc aūrāsdīspĭcĭūnt, claūsaē tĕnĕbrīs ēt cārcĕrĕ caēcō.

Quīn ēt sūprēmō cūm lūmĭnĕ vītă rĕlīquīt,735nōn tămĕn ōmnĕ mălūm mĭsĕrīs nēc fūndĭtŭs ōmnēscōrpŏrĕae ēxcēdūnt pēstēs, pĕnĭtūsquĕ nĕcēsse ēstmūltă dĭū cōncrētă,

lĕgĕre ēt vĕnĭēntūm dīscĕrĕ vōltūs.755"Nūnc ăgĕ: Dārdănĭām prōlēm quaē deīndĕ sĕquātūrglōrĭă, quī mănĕānt Ĭtălā dē gēntĕ nĕpōtēs,īnlūstrīs ănĭmās nōstrūmque īn nōmĕn ĭtūrās,ēxpĕdĭām dīctīs ēt tē tŭă fātă dŏcēbō.

Ille - vides - pura iuvenis qui nititur hasta,760prōxĭmă sōrtĕ tĕnēt lūcīs lŏcă, prīmŭs ăd aūrāsaēthĕrĭās Ĭtălō cōmmīxtūs sānguĭnĕ sūrgēt,Sīlvĭŭs, Ālbānūm nōmēn, tŭă pōstŭmă prōlēs,quēm tĭbĭ lōngaēvō sērūm Lāvīnĭă cōniūnxēdūcēt sīlvīs rēgēm rēgūmquĕ părēntēm,765ūndĕ gĕnūs Lōngā nōstrūm dŏmĭnābĭtŭr Ālbā.

Prōxĭmŭs īllĕ Prŏcās, Trōiānaē glōrĭă gēntīs,ēt Căpўs ēt Nŭmĭtōr ēt quī tē nōmĭnĕ rēddētSīlvĭŭs Aēnēās, părĭtēr pĭĕtātĕ vĕl ārmīsēgrĕgĭūs, si ūmquām rēgnāndam āccēpĕrĭt Ālbām.770Quī iŭvĕnēs, quāntās ōstēntānt - ādspĭcĕ - vīrēs,ātque ūmbrātă

gĕrūnt cīvīlī tēmpŏră quērcū!

Hī tĭbĭ Nōmēntum ēt Găbĭōs ūrbēmquĕ Fĭdēnām,

hī Cōllātīnās īnpōnēnt mōntĭbŭs ārcēs,

Pōmĕtĭōs Cāstrūmque Ĭnŭī Bōlāmquĕ Cŏrāmquĕ:775

haēc tūm nōmĭna ĕrūnt, nūnc sūnt sĭnĕ nōmĭnĕ tērraē.

Quīn ĕt ăvō cŏmĭtēm sēsē Māvōrtĭŭs āddēt

Rōmŭlŭs, Āssărăcī quēm sānguĭnĭs Īlĭă mātērē

dūcēt. Vĭdĕn ūt gĕmĭnaē stānt vērtĭcĕ crīstaē

ēt pătĕr īpsĕ sŭō sŭpĕrūm iām sīgnăt hŏnōrĕ?780

Ēn hūiūs, nāte, aūspĭcĭīs īlla īnclŭtă Rōmă

īmpĕrĭūm tērrīs, ănĭmōs aēquābĭt Ŏlŷmpōs

ēptēmque ūnā sĭbī mūrō cīrcūmdăbĭt ārcēs,

fēlīx prōlĕ vĭrūm: quālīs Bĕrĕcŷntĭă mātērīn

vĕhĭtūr cūrrū Phrўgĭās tūrrītă pĕr ūrbēs,785

laētă dĕūm pārtū, cēntūm cōmplēxă nĕpōtēs,

ōmnīs caēlĭcŏlās, ōmnīs sŭpĕr āltă tĕnēntīs.

Hūc gĕmĭnās nūnc flēcte ăcĭēs, hānc ādspĭcĕ gēntēm

Rōmānōsquĕ

tŭōs; hīc Caēsăr ĕt ōmnĭs Ĭūlīprōgĕnĭēs, māgnūm caēlī vēntūră sŭb āxēm.

Hīc vĭr hĭc ēst, tĭbĭ quēm prōmīttī saēpĭŭs aūdīs,

Aūgūstūs Caēsār, Dīvī gĕnŭs, aūrĕă cōndētsaēcŭlă quī rūrsūs Lătĭō rēgnātă pĕr ārvă

Sātūrnō quōndām, sŭpĕr ēt Gărămāntăs ĕt Īndōsprōfĕrĕt īmpĕrĭūm - iăcĕt ēxtrā sīdĕră tēllūs,

ēxtra ānnī sōlīsquĕ vĭās, ŭbĭ caēlĭfĕr Ātlāsāxem ŭmĕrō tōrquēt stēllīs ārdēntĭbŭs āptūm: -

hūiŭs ĭn ādvēntūm iām nūnc ēt Cāspĭă rēgnărēspōnsīs hōrrēnt dīvom ēt Maēōtĭă tēllūs

ēt sēptīngĕmĭnī tūrbānt trĕpĭda ōstĭă Nīlī.

Nēc vēro Ālcīdēs tāntūm tēllūrĭs ŏbīvīt,

fīxĕrĭt aērĭpĕdēm cērvām lĭcĕt aūt Ĕrўmānthīpācārīt nĕmŏra ēt Lērnām trĕmĕfēcĕrĭt ārcū;

nēc quī pāmpĭnĕīs vīctōr iŭgă flēctĭt hăbēnīs

Lībĕr ăgēns cēlsō Nŷsaē dē vērtĭcĕ tīgrīs.

Ēt dŭbĭtāmŭs

ădhūc vīrtūtem ēxtēndĕrĕ fāctīsaūt mĕtŭs Aūsŏnĭā prŏhĭbēt cōnsīstĕrĕ tērrā?

Quīs prŏcŭl īlle aūtēm rāmīs īnsīgnĭs ŏlīvaēsācră fĕrēns?

Nōscō crīnīs īncānăquĕ mēntărēgīs Rōmānī, prīmām quī lēgĭbŭs ūrbēm810fūndābīt, Cŭrĭbūs pārvīs ēt paūpĕrĕ tērrāmīssŭs ĭn īmpĕrĭūm māgnūm.

Cŭĭ deīndĕ sŭbībītōtĭă quī rūmpēt pătrĭaē rĕsĭdēsquĕ mŏvēbītTūllŭs ĭn ārmă vĭrōs ēt iām dēsuētă trĭūmphīsāgmĭnă.

Quēm iūxtā sĕquĭtūr iāctāntĭŏr Āncūs,815nūnc quŏquĕ iām nĭmĭūm gaūdēns pŏpŭlārĭbŭs aūrīs.

Vīs ēt Tārquĭnĭōs rēgēs ănĭmāmquĕ sŭpērbām,ūltōrīs Brūtī fāscēsquĕ vĭdērĕ rĕcēptōs?

Cōnsŭlĭs īmpĕrĭum hīc prīmūs saēvāsquĕ sĕcūrēsāccĭpĭēt, nātōsquĕ pătēr nŏvă bēllă mŏvēntīs820ād poēnām pūlchrā prō lībērtātĕ vŏcābīt,īnfēlīx, ūtcūmquĕ fĕrēnt ĕă fāctă mĭnōrēs:vīncĕt ămōr

pătrĭaē laūdūmque īnmēnsă cŭpīdŏ.Quīn Dĕcĭōs Drūsōsquĕ prŏcūl saēvōmquĕ sĕcūrīādspĭcĕ Tōrquātum ēt rĕfĕrēntēm sīgnă Cămīllūm.825Īllae aūtēm, părĭbūs quās fūlgĕrĕ cērnĭs ĭn ārmīs,cōncōrdēs ănĭmaē nūnc ēt dūm nōctĕ prĕmūntūr,heū quāntum īntēr sē bēllūm, sī lūmĭnā vītaēāttĭgĕrīnt, quāntās ăcĭēs strāgēmquĕ cĭēbūnt,āggĕrĭbūs sŏcĕr Ālpīnīs ātque ārcĕ Mŏnoēcī830dēscēndēns, gĕnĕr ādvērsīs īnstrūctŭs Ĕōīs.Nē, pŭĕrī, nē tānta ănĭmīs ādsuēscĭtĕ bēllăneū pătrĭaē vălĭdās īn vīscĕră vērtĭtĕ vīrēs;tūquĕ prĭōr, tū pārcĕ, gĕnūs quī dūcĭs Ŏlŷmpō:prōĭcĕ tēlă mănū, sānguīs mĕŭs