Orazio Odi libro IV, scansione metrica e accenti

Quēm tū, Mēlpŏmĕnē, sĕmēl

nāscēntēm plăcĭdō ‖ lūmĭnĕ vīdĕrīs,

īllūm nōn lăbŏr Īsthmĭūs

clārābīt pŭgĭlēm, ‖ nōn ĕquŭs īmpĭgēr

cūrrū dūcĕt Ăchāĭcō5

vīctōrēm, nĕquĕ rēs ‖ bēllĭcă Dēlĭīs

ōrnātūm fŏlĭīs dŭcēm,

quōd rēgūm tŭmĭdās ‖ cōntŭdĕrīt mĭnās,

ōstēndēt Căpĭtōlĭō;

sēd quaē Tībur aquaē ‖ fērtĭlĕ praēflŭūnt10

ēt spīssaē nĕmŏrūm cŏmaē

fīngēnt Aēŏlĭō ‖ cārmĭnĕ nōbĭlēm.

Rōmaē, prīncĭpĭs ūrbĭūm,

dīgnātūr sŭbŏlēs ‖ īntĕr ămābĭlēs

vātūm pōnĕrĕ mē chŏrōs,15

ēt iām dēntĕ mĭnūs ‖ mōrdĕŏr īnvĭdō.

Ō tēstūdĭnĭs aūrĕaē

dūlcēm quaē strĕpĭtūm, ‖ Pīĕrĭ, tēmpĕrās,

ō mūtīs quŏquĕ pīscĭbūs

dōnātūră cўcnī, ‖ sī lĭbĕāt, sŏnūm,20

tōtūm mūnĕrĭs hōc tŭi ēst,

quōd mōnstrōr dĭgĭtō ‖ praētĕrĕūntĭūm

Rōmānaē fĭdĭcēn lўraē:

quōd spīro ēt plăcĕō, ‖ sī plăcĕō, tŭum ēst.

4.

strofe alcaica

Quālēm mĭnīstrūm fūlmĭnĭs ālĭtēm,

cuī rēx dĕōrūm rēgnum ĭn ăvēs văgās

pērmīsĭt, ēxpērtūs fĭdēlēm

Iūppĭtĕr īn Gănўmēdĕ flāvō,

ōlīm iŭvēntās ēt pătrĭūs vĭgōr5

nīdō lăbōrūm prōpŭlĭt īnscĭūm,

vērnīquĕ, iām nīmbīs rĕmōtīs,

īnsŏlĭtōs dŏcŭērĕ nīsūs

vēntī păvēntēm; mōx ĭn ŏvīlĭā

dēmīsĭt hōstēm vīvĭdŭs īmpĕtūs,10

nūnc īn rĕlūctāntēs drăcōnēs

ēgĭt ămōr dăpĭs ātquĕ pūgnaē;

quālēmvĕ laētīs cāprĕă pāscŭīs

īntēntă, fūlvaē mātrĭs ăb ūbĕrĕ

iām lāctĕ dēpūlsūm lĕōnēm,15

dēntĕ nŏvō pĕrĭtūră, vīdīt:

vīdērĕ Raētīs bēllă sŭb Ālpĭbūs

Drūsūm gĕrēntēm Vīndĕlĭcī; - quĭbūs

mōs ūndĕ dēdūctūs pĕr ōmnĕ

tēmpŭs Ămāzŏnĭā sĕcūrī20

dēxtrās ŏbārmēt, quaērĕrĕ dīstŭlī;

nēc scīrĕ fās ēst ōmnĭă; - sēd dĭū

lātēquĕ vīctrīcēs cătērvaē

cōnsĭlĭīs iŭvĕnīs rĕvīctaē

sēnsērĕ, quīd mēns rītĕ, quĭd īndŏlēs,25

nūtrītă faūstīs sūb pĕnĕtrālĭbūs,

pōssēt, quĭd Aūgūstī pătērnūs

īn pŭĕrōs ănĭmūs Nĕrōnēs.

Fōrtēs crĕāntūr fōrtĭbŭs ēt bŏnīs.

Ēst īn iŭvēncīs, ēst ĭn ĕquīs pătrūm30

vīrtūs; nĕque īmbēllēm fĕrōcēs

prōgĕnĕrānt ăquĭlaē cŏlūmbām.

Dōctrīnă sēd vīm prōmŏvĕt īnsĭtām,

rēctīquĕ cūltūs pēctŏră rōbŏrānt:

ūtcūmquĕ dēfēcērĕ mōrēs,35

īndĕcŏrānt bĕnĕ nātă cūlpaē.

Quīd dēbĕās, ō Rōmă, Nĕrōnĭbūs,

tēstīs Mĕtaūrūm flūmĕn ĕt Hāsdrŭbāl

dēvīctŭs ēt pūlchēr fŭgātīs

īllĕ dĭēs Lătĭō tĕnēbrīs,40

quī prīmŭs ālmā rīsĭt ădōrĕā,

dīrūs pĕr ūrbēs Āfĕr ŭt Ītălās,

ceū flāmmă pēr taēdās, vĕl Eūrūs

pēr Sĭcŭlās ĕquĭtāvĭt ūndās.

Pōst hōc sĕcūndīs ūsquĕ lăbōrĭbūs45

Rōmānă pūbēs crēvĭt ĕt īmpĭō

vāstātă Poēnōrūm tŭmūltū

fānă dĕōs hăbŭērĕ rēctōs:

dīxītquĕ tāndēm pērfĭdŭs Hānnĭbāl:

cērvī, lŭpōrūm praēdă răpācĭūm,50

sēctāmŭr ūltrō, quōs ŏpīmūs

fāllĕre ĕt ēffŭgĕre ēst trĭūmphūs.

Gēns, quaē crĕmātō fōrtĭs ăb Īlĭō,

iāctātă Tūscīs aēquŏrĭbūs, săcrā

nātōsquĕ mātūrōsquĕ pātrēs55

pērtŭlĭt Aūsŏnĭās ăd ūrbēs,

dūrīs ŭt īlēx tōnsă bĭpēnnĭbūs

nīgraē fĕrācī frōndĭs ĭn Ālgĭdō,

pēr dāmnă, pēr caēdēs, ăb īpsō

dūcĭt ŏpēs ănĭmūmquĕ fērrō.60

Nōn hŷdră sēctō cōrpŏrĕ fīrmĭōr

vīncī dŏlēntēm crēvĭt ĭn Hērcŭlēm,

mōnstrūmvĕ sūmmīsērĕ Cōlchī

māĭŭs, Ēchiŏnĭaēvĕ Thēbaē.

Mērsēs prŏfūndō; pūlchrĭŏr ēvĕnīt:65

lūctērĕ; mūltā prōrŭĕt īntĕgrūm

cūm laūdĕ vīctōrēm, gĕrētquĕ

proēlĭă cōniŭgĭbūs lŏquēndă.

Cārthāgĭnī iām nōn ĕgŏ nūntĭōs

mīttām sŭpērbōs: ōccĭdĭt, ōccĭdīt70

spēs ōmnĭs, ēt fōrtūnă nōstrī

nōmĭnĭs, Hāsdrŭbăle īntĕrēmptō!

Nīl Claūdĭaē nōn pērfĭcĭēnt mănūs:

quās ēt bĕnīgnō nūmĭnĕ Iūppĭtēr

dēfēndĭt, ēt cūraē săgācēs75

ēxpĕdĭūnt pĕr ăcūtă bēllī.

5.

strofe asclepiadea seconda

Dīvīs ōrtĕ bŏnīs, ‖ ōptŭmĕ Rōmŭlaē

cūstōs gēntĭs, ăbēs ‖ iām nĭmĭūm dĭū;

mātūrūm rĕdĭtūm ‖ pōllĭcĭtūs pătrūm

sānctō cōncĭlĭō, rĕdī.

Lūcēm rēddĕ tŭaē, ‖ dūx bŏnĕ, pātrĭaē:5

īnstār vērĭs ĕnīm ‖ vūltŭs ŭbī tŭūs

ādfūlsīt pŏpŭlō, ‖ grātĭŏr īt dĭēs

ēt sōlēs mĕlĭūs nĭtēnt.

Ūt mātēr iŭvĕnēm, ‖ quēm Nŏtŭs īnvĭdō

flātū Cārpăthĭī ‖ trāns mărĭs aēquŏrā10

cūnctāntēm spătĭō ‖ lōngĭŭs ānnŭō

dūlcī dīstĭnĕt ā dŏmō,

vōtīs ōmĭnĭbūsque ‖ ēt prĕcĭbūs vŏcāt,

cūrvō nēc făcĭēm ‖ lītŏrĕ dēmŏvēt:

sīc dēsīdĕrĭīs ‖ īctă fĭdēlĭbūs15

quaērīt pātrĭă Caēsărēm.

Tūtūs bōs ĕtĕnīm ‖ rūră pĕrāmbŭlāt,

nūtrīt rūră Cĕrēs ‖ ālmăquĕ Faūstĭtās,

pācātūm vŏlĭtānt ‖ pēr mărĕ nāvĭtaē,

cūlpārī mĕtŭīt fĭdēs,20

nūllīs pōllŭĭtūr ‖ cāstă dŏmūs stŭprīs,

mōs ēt lēx măcŭlōsum ‖ ēdŏmŭīt nĕfās,

laūdāntūr sĭmĭlī ‖ prōlĕ pŭērpĕraē,

cūlpām poēnă prĕmīt cŏmēs.

Quīs Pārthūm păvĕāt, ‖ quīs gĕlĭdūm Scўthēn,25

quīs Gērmānĭă quōs ‖ hōrrĭdă pārtŭrīt

fētūs, īncŏlŭmī ‖ Caēsărĕ? Quīs fĕraē

bēllūm cūrĕt Hĭbērĭaē?

Cōndīt quīsquĕ dĭēm ‖ cōllĭbŭs īn sŭīs

ēt vītēm vĭdŭās ‖ dūcĭt ăd ārbŏrēs;30

hīnc ād vīnă rĕdīt ‖ laētŭs ĕt āltĕrīs

tē mēnsīs ădhĭbēt dĕūm;

tē mūltā prĕcĕ, tē ‖ prōsĕquĭtūr mĕrō

dēfūsō pătĕrīs, ‖ ēt Lărĭbūs tŭūm

mīscēt nūmĕn, ŭtī ‖ Graēcĭă Cāstŏrīs35

ēt māgnī mĕmŏr Hērcŭlīs.

«Lōngās ō |ŭtĭnām, ‖ dūx bŏnĕ, fērĭās

praēstēs Hēspĕrĭaē!» ‖ dīcĭmŭs īntĕgrō

sīccī mānĕ dĭē, ‖ dīcĭmŭs ūvĭdī,

cūm sōl Ōcĕănō sŭbēst.40

6.

strofe saffica minore

Dīvĕ, quēm prōlēs Nĭŏbēă māgnaē

vīndĭcēm līnguaē Tĭtўōsquĕ rāptōr

sēnsĭt, ēt Troīaē prŏpĕ vīctŏr āltaē

Phthīŭs Ăchīllēs,

cētĕrīs māiōr, tĭbĭ mīlĕs īmpār;5

fīlĭūs quāmquām Thĕtĭdīs mărīnaē

Dārdănās tūrrēs quătĕrēt trĕmēndā

cūspĭdĕ pūgnāx.

Īllĕ, mōrdācī vĕlŭt īctă fērrō

pīnŭs, aūt īmpūlsă cŭprēssŭs Eūrō,10

prōcĭdīt lātē, pŏsŭītquĕ cōllum īn

pūlvĕrĕ Teūcrō.

Īllĕ nōn, īnclūsŭs ĕquō Mĭnērvaē

sācră mēntītō, mălĕ fērĭātōs

Trōăs ēt laētām Prĭămī chŏrēīs15

fāllĕrĕt aūlām:

sēd pălām cāptīs grăvĭs, heū nĕfās! Heū!

Nēscĭōs fārī pŭĕrōs Ăchīvīs

ūrĕrēt flāmmīs, ĕtĭām lătēntēm

mātrĭs ĭn ālvō,20

nī, tŭīs vīctūs Vĕnĕrīsquĕ grātaē

vōcĭbūs, dīvūm pătĕr ānnŭīssēt

rēbŭs Aēnēaē pŏtĭōrĕ dūctōs

ālĭtĕ mūrōs.

Dōctŏr Ārgīvaē fĭdĭcēn Thălīaē,25

Phoēbĕ, quī Xānthō lăvĭs āmnĕ crīnēs,

Daūnĭaē dēfēndĕ dĕcūs Cămēnaē,

lēvĭs Ăgyīeū.

Spīrĭtūm Phoēbūs mĭhĭ, Phoēbŭs ārtēm

cārmĭnīs nōmēnquĕ dĕdīt pŏētaē.30

Vīrgĭnūm prīmaē pŭĕrīquĕ clārīs

pātrĭbŭs ōrtī,

Dēlĭaē tūtēlă dĕaē, fŭgācēs

lŷncăs ēt cērvōs cŏhĭbēntĭs ārcū,

Lēsbĭūm sērvātĕ pĕdēm mĕīquĕ35

pōllĭcĭs īctūm:

rītĕ Lātōnaē pŭĕrūm cănēntēs,

rītĕ crēscēntēm făcĕ Nōctĭlūcām,

prōspĕrām frūgūm, cĕlĕrēmquĕ prōnōs

vōlvĕrĕ mēnsēs.40

Nūptă iām dīcēs: ĕgŏ dīs ămīcūm,

saēcŭlō fēstās rĕfĕrēntĕ lūcēs,

rēddĭdī cārmēn, dŏcĭlīs mŏdōrūm

vātĭs Hŏrātī.

7.

strofe archilochea seconda

Dīffūgērĕ nĭvēs, rĕdĕūnt iām grāmĭnă cāmpīs

ārbŏrĭbūsquĕ cŏmaē;

mūtāt tērră vĭcēs ēt dēcrēscēntĭă rīpās

flūmĭnă praētĕrĕūnt;

Grātĭă cūm Nŷmphīs gĕmĭnīsquĕ sŏrōrĭbŭs

aūdēt5

dūcĕrĕ nūdă chŏrōs:

īmmōrtālĭă nē spērēs, mŏnĕt ānnŭs ĕt ālmūm

quaē răpĭt hōră dĭēm.

Frīgŏră mītēscūnt Zĕphўrīs, vēr prōtĕrĭt aēstās,

īntĕrĭtūră sĭmūl10

pōmĭfĕr aūtūmnūs frūgēs ēffūdĕrĭt, ēt mōx

brūmă rĕcūrrĭt ĭnērs.

Dāmnă tămēn cĕlĕrēs rĕpărānt caēlēstĭă lūnaē:

nōs, ŭbĭ dēcĭdĭmūs

quō pĭŭs Aēnēās, quō Tūllūs dīvĕs ĕt Āncūs,15

pūlvĭs ĕt ūmbră sŭmūs.

Quīs scĭt ăn ādĭcĭānt hŏdĭērnaē crāstĭnă sūmmaē

tēmpŏră dī sŭpĕrī?

Cūnctă mănūs ăvĭdās fŭgĭēnt hērēdĭs, ămīcō

quaē dĕdĕrīs ănĭmō.20

Cūm sĕmĕl ōccĭdĕrīs ēt dē tē splēndĭdă Mīnōs

fēcĕrĭt ārbĭtrĭă,

nōn, Tōrquātĕ, gĕnūs, nōn tē fācūndĭă, nōn tē

rēstĭtŭēt pĭĕtās;

īnfērnīs nĕque ēnĭm tĕnĕbrīs Dīānă pŭdīcūm25

lībĕrăt Hīppŏlўtūm

nēc Lēthaēă vălēt Thēseūs ābrūmpĕrĕ cārō

vīncŭlă Pīrĭthŏō.

8.

asclepiadeo minore

Dōnārēm pătĕrās ‖ grātăquĕ cōmmŏdūs,

Cēnsōrīnĕ, mĕīs ‖ aēră sŏdālĭbūs,

dōnārēm trĭpŏdās, ‖ praēmĭă fōrtĭūm

Graīōrūm: nĕquĕ tū ‖ pēssĭmă mūnĕrūm

fērrēs, dīvĭtĕ mē ‖ scīlĭcĕt ārtĭūm,5

quās aūt Pārrhăsĭūs ‖ prōtŭlĭt aūt Scŏpās,

hīc sāxō, lĭquĭdīs ‖ īllĕ cŏlōrĭbūs

sōllērs nūnc hŏmĭnēm ‖ pōnĕrĕ nūnc dĕūm.

Sēd nōn haēc mĭhĭ vīs, ‖ nōn tĭbĭ tālĭūm

rēs ēst aūt ănĭmūs ‖ dēlĭcĭārum ĕgēns.10

Gaūdēs cārmĭnĭbūs: ‖ cārmĭnă pōssŭmūs

dōnāre, ēt prĕtĭūm ‖ dīcĕrĕ mūnĕrīs.

Nōn īncīsă nŏtīs ‖ mārmŏră pūblĭcīs,

pēr quaē spīrĭtŭs ēt ‖ vītă rĕdīt bŏnīs

pōst mōrtēm dŭcĭbūs, ‖ nōn cĕlĕrēs fŭgaē15

rēiēctaēquĕ rĕtrōrsum ‖ Hānnĭbălīs mĭnaē,

[nōn īncēndĭă Cārthāgĭnĭs īmpĭaē,]

ēiūs, quī dŏmĭtā ‖ nōmĕn ăb Āfrĭcā

lūcrātūs rĕdĭīt, ‖ clārĭŭs īndĭcānt

laūdēs, quām Călăbraē ‖ Pīĕrĭdēs. Nĕquĕ,20

sī chārtaē sĭlĕānt, ‖ quōd bĕnĕ fēcĕrīs,

mērcēdēm tŭlĕrīs. ‖ Quīd fŏrĕt Īlĭaē

Māvōrtīsquĕ pŭēr, ‖ sī tăcĭtūrnĭtās

ōbstārēt mĕrĭtīs ‖ īnvĭdă Rōmŭlī?

Ērēptūm Stўgĭīs ‖ flūctĭbŭs Aēăcūm25

vīrtūs ēt făvŏr ēt ‖ līnguă pŏtēntĭūm

vātūm dīvĭtĭbūs ‖ cōnsĕcrăt īnsŭlīs.

Dīgnūm laūdĕ vĭrūm ‖ Mūsă v