Versione originale in latino
Forte in duobus tum exercitibus erant trigemini fratres nec aetate nec viribus dispares (1). Horatios Curiatiosque fuisse satis constat. Cum trigeminis agunt (2)reges, ut pro sua quisque patria dimicent ferro: (3) ibi imperium fore unde victoria fuerit. Nihil recusatur; tempus et locus convenit. Priusquam dimicarent, foedus ictum inter Romanos et Albanos est his legibus, ut, cuiuscumque populi cives eo certamine vicissent, is alteri populo cum bona pace imperitaret. Foedere icto trigemini, sicut convenerat, arma capiunt. Datur signum, infestisque armis, velut acies terni iuvenes, magnorum exercituum animos gerentes, concurrunt.
Adattato da Tito Livio, Ab Urbe condita
Note
(1) - Tum trigemini fratres dispares nec aetate nec viribus erant forte in duobus exercitibus
(2) - propongono
(3) - sottinteso « dicunt »
Traduzione all'italiano
Allora, tre fratelli gemelli non diversi, né per età, né per forza si trovavano per caso in ciascuno dei due eserciti. E’molto noto che si trattasse degli Orazi e dei Curiazi.
Quando i comandanti propongono ai tre di lottare per la propria patria ciascuno con la spada, allora dicono che la supremazia ci sarà se ci sarà la vittoria. Tutte le proposte sono accettate; ci si accorda sul tempo e sul luogo. Prima di combattere viene concluso un patto fra Romani e Albani a queste condizioni: che i cittadini di qualunque popolo che avesse vinto il duello, governassero con buona pace sull’altro popolo. Concluso il patto, così come era convenuto, i tre prendono le armi. Dopo aver dato il segnale, con le armi pronte per essere scagliate, formando una schiera a tre, i giovani si lanciano alimentando il coraggio dei (due) grandi eserciti.