De Legibus - Libro 1 - Paragrafo 60
Nam quom animus cognitis percep tisque virtutibus a corporis obsequio indulgentiaque discesserit, voluptatemque sicut labem aliquam dedecoris oppresserit, omnemque mortis dolorisque timorem effugerit, societateque caritatis co aeerit cum suis, omnesque natura coniunctos suos duxerit, cultumque deorum et puram religionem susceperit, et exacuerit illam, ut oculorum, sic ingenii aciem ad bona seligenda et reicienda contraria (quae virtus ex providendo est appellata prudentia), quid eo dici aut cogitari poterit beatius?
…continua
De Legibus - Libro 1 - Paragrafo 59
Nam qui se ipse norit, primum aliquid se habere sentiet divinum ingeniumque in se suum sicut simulacrum aliquod dicatum putabit, tantoque munere deorum semper dignum aliquid et faciet et sentiet, et quom se ipse perspexerit totumque temptarit, intelleget quem ad modum a natura subornatus in vitam venerit, quantaque instrumenta habeat ad obtinendam adipiscendamque sapientiam, quoniam principio rerum omnium quasi adumbratas intellegentias animo ac mente conceperit, quibus inlustratis sapientia duce bonum virum et, ob eam ipsam causam, cernat se beatum fore.
…continua
De Legibus - Libro 1 - Paragrafo 58
[b]Marcus:[/b] Est huius vero disputationis, Quinte, proprium, id quod expectas, atque utinam esset etiam facultatis meae! Sed profecto ita se res habet, ut quoniam vitiorum emendatricem legem esse oportet commendatricemque virtutum, ab ea vivendi doctrina ducatur. Ita fit ut mater omnium bonarum rerum sapientia, a quoius amore Graeco verbo philosophia nomen invenit, qua nihil a dis immortalibus uberius, nihil florentius, nihil praestabilius hominum vitae datum est. Haec enim una nos cum ceteras res omnes, tum, quod est difficillimum, docuit, ut nosmet ipsos nosceremus, cuius praecepti tanta vis et tanta sententia est, ut ea non homini quoipiam, sed Delphico deo tribueretur.
…continua
De Legibus - Libro 1 - Paragrafo 57
[b]Atticus:[/b] At ego huc declinabam nec invitus.
[b]Quintus:[/b] Licebit alias. Nunc id agamus quod coepimus, quom praesertim ad id nihil pertineat haec de summo malo bonoque dissensio.
[b]Marcus:[/b] Prudentissime, Quinte, dicis. Nam quae a me adhuc dicta sunt [...]
[b]Quintus:[/b] [...] nec Lycurgi leges neque Solonis neque Charondae neque Zaleuci, nec nostras duodecim tabulas nec plebiscita desidero, sed te existimo cum populis, tum etiam singulis, hodierno sermone leges vivendi et disciplinam daturum.
…continua
De Legibus - Libro 1 - Paragrafo 52
Nam si propter alias res virtus expetitur, melius esse aliquid quam virtutem necesse est: pecuniamne igitur an honores an formam an valetudinem? Quae et quom adsunt perparva sunt, et quam diu adfutura sint, certum sciri nullo modo potest. An id quod turpissimum dictu est, voluptatem? At in ea quidem spernenda et repudianda virtus vel maxime cernitur. Sed videtisne quanta series rerum sententiarumque sit, atque ut ex alio alia nectantur? Quin labebar longius, nisi me retinuissem.
[b]Quintus:[/b] Quo tandem? Libenter enim, frater, quo ista oratione tecum prolab.
[b]Marcus:[/b] Ad finem bonorum, quo referuntur et quoius ascendi causa sunt facienda omnia, controversam rem et plenam dissensionis inter doctissimos sed aliquando tam iudicandam.
…continua
De Legibus - Libro 1 - Paragrafo 49
Atque etiam si emolumentis, non sponte virtus expetitur, una erit virtus quae malitia rectissime dicetur. Ut enim quisque maxume ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus, qui virtutem praemio metiuntur, nullam virtutem nisi malitiam putnt. Ubi enim beneficus, si nemo alterius causa benigne facit? Ubi gratus, si non m ipsi cernunt grati, quo referunt gratiam? Ubi illa sancta amicitia, si non ipse amicus per se amatur toto pectore, ut dicitur? Qui etiam deserendus et abiciendus est, desperatis emolumentis et fructibus; quo quid potest dici immanius? Quodsi amicitia per se colenda est, societas quoque hominum et aequalitas et iustitia per se expetenda. Quod ni ita est, omnino iustitia nulla est. Id enim iniustissimum ipsum est, iustitiae mercedem quaerere.
…continua
De Legibus - Libro 1 - Paragrafo 50
Quid vero de modestia, quid de temperantia, quid de continentia, quid de verecundia, pudore pudicitiaque dicemus? Infamiaene metu non esse petulantes, an legum et iudiciorum? Innocentes ergo et verecundi sunt, ut bene audiant, et, ut rumorem bonum colligant, erubescent impudica loqui. At me istorum philosophorum pudet, qui iudicium vitare vitio ipso tat putant.
…continua
De Legibus - Libro 1 - Paragrafo 51
Quid enim? Possumus eos, qui a stupro arcentur infamiae metu, pudicos dicere, quom ipsa infamia propter rei itudinem consequatur? Nam quid aut laudari rite aut vituperari potest, si ab eius natura recesseris quod aut laudandum aut vituperandum putes? An corporis pravitates, si erunt perinsignes, habebunt aliquid offensionis, animi deformitas non habebit? Cuius turpitudo ex ipsis vitiis facillime perspici potest. Quid enim foedius avaritia, quid immanius libidine, quid contemptius timiditate, quid abiectius tarditate et stultitia dici potest? Quid ergo? Eos qui singulis vitiis excellunt aut etiam pluribus, propter damna aut detrimenta aut cruciatus aliquos miseros esse dicimus, an propter vim turpitudinemque vitiorum? Quod item ad contrariam laudem virtute dici potest.
…continua
De Legibus - Libro 1 - Paragrafo 54
[b]Marcus:[/b] Quae quidem ad rem pertineat una: quippe quom antiqui omne quod secundum naturam esset, quo iuvaremur in vita, bonum esse decreverint, hic nisi quod honestum esset putarit bonum.
[b]Atticus:[/b] Parvam vero controversiam dicis, at non eam quae dirimat omnia!
[b]Marcus:[/b] Probe quidem sentires, si re ac non verbis dissiderent.
[b]Atticus:[/b] Ergo adsentiris Antiocho familiari meo (magistro enim non audeo dicere), quocum vixi et qui me ex nostris paene convellit hortulis, deduxitque in Academiam perpauculis passibus.
[b]Marcus:[/b] Vir iste fuit ille acutus et prudens, et in suo genere perfectus mihique, ut scis, familiaris, cui tamen ego adsentiar in omnibus necne, mox videro. Hoc dico, controversiam totam istam posse sedari.
[b]Atticus:[/b] Qui istuc tandem vides?
…continua
De Legibus - Libro 1 - Paragrafo 55
[b]Marcus:[/b] Quia si, ut Chius Aristo dixit, solum bonum esse quod honestum esset malumque quod turpe, ceteras res omnis plane pares, ac ne minimum quidem utrum adessent an abessent interesse, valde a Xenocrate et Aristotele et ab illa Platonis familia discreparet, esset inter eos de re maxima et de omni vivendi ratione dissensio. Nunc vero cum decus, quod antiqui summum bonum esse dixerant, hic solum bonum dicat; itemque dedecus illi summum malum, hic solum; divitias, valetudinem, pulchritudinem, commodas res appellet, non bonas; paupertatem, debilitatem, dolorem incommodas, non malas; sentit idem quod Xenocrates, quod Aristoteles, loquitur alio modo. Ex hac autem non rerum sed verborum discordia controversia est nata de finibus, in qua, quoniam usus capionem duodecim tabulae intr quinque pedes esse oluerunt, depasci veterem possessionem Academiae ab hoc acuto homine non sinemus, nec Mamilia lege singuli, sed e XII tres arbitri fines regemus.
…continua